Zomaar even googelen is zonde van de tijd van een leerling of student. Geef les in zoeken (of leer dat samen met de leerlingen) en bespreek de inzet van ondersteunende tools. Hetzelfde geldt voor het gebruik van chatbots.
Wist je dat een groot deel deel van web voor leerlingen erg lastig bruikbaar is is? Dat komt onder andere hierdoor:
Basisonderwijs: bij de meeste informatie wordt voorkennis gevraagd die de basisschoolleerlingen pas in het voortgezet onderwijs zullen kunnen opdoen;
Alleleerlingen: internetinformatie is bijna nooit onderwijsgerelateerd. Dat wil zeggen: vaak ontbreekt de consistente kennisopbouw waar een leerling baat bij zou hebben. Alle websites zien er ook weer anders uit.
Zeker 60% van de internetinformatie heeft een commerciële insteek. Zo’n 10% van de pagina’s die we in ons eigen onderzoek als zoekresultaat kregen is zelfs een webshop. Daarnaast staan pagina’s vol advertenties en promotionele informatie, soms nauwelijks te onderscheiden van de werkelijke content.
Google biedt geen hulp bij het beoordelen van de betrouwbaarheid van websites. Bespreek vooral wat vertrouwde bronnen zijn en waarom ze vertrouwd zijn. Vertel ook bij elke online bron die je laat zien wie de makers zijn en wat het doel is van die bron.
Maar het inruilen van een zoekmachine voor een chatbot is zeker niet de aangewezen oplossing. Bij het gebruik van chatbots en aanverwante tools is permanent evaluatie nodig. Voer bij een chatbot maar eens vijf keer dezelfde informatief georiënteerde prompt in en vergelijk de antwoorden. Wat betekenen deze verschillen voor een leerling?
Verschillende elementen waar Slim Zoeken invulling aan geeft, staan glashelder op een rij in deze mooie UVA Kennisclip over digitaal lezen.
Cursus Online Informatievaardigheden PO
Via welke weg haal je informatie van het web als leerling en als docent? En wat kom je daarbij als uitdagingen tegen?
Train-de-Trainer pilot
4-6 sessies. Duur van de sessies 75-90 min. Minimaal 2 sessies live op een school binnen het bestuur, overige sessie online. Maximale groepsgrootte 12 deelnemers.
Drie delen: Theorie, Praktijk (lessen maken) en Het Gesprek (want als er iets nodig is bij online informatie dan is het wel: hoe praat je er met elkaar over?) Verdeling over de sessies nader te bepalen.
1. Theorie over informatie, bronnen en zoeken
1.1 Wat moet je als eerste weten over informatie op het web? Kennisopbouw op school gaat via boeken, onderwijsplatforms, onderzoek, ervaring, gesprek/uitwisseling - en via het web dus… Maar wat biedt het web eigenlijk wel of niet? Bredere kennis opbouwen van het web is essentieel voor zoeken (en je wereldkennis).
1.2 Kennis van Zoekmachines en chatbots Search/Chatbots/RAG, de onvermijdelijkheid generatieve AI, ook in zoekmachines. Afraden van chatbots als informatiebron in het PO voor de leerling. Maar wat moet de docent/leerkracht weten, waar liggen de kwaliteiten? En welke vragen kunnen leerlingen hebben? Belangrijk om te bespreken, want leerlingen komen het ook tegen. Wat is AI trouwens…
1.3 Leer ook over leesmanieren(voorheen leesstrategieën) bij online informatievaardigheden Het is belangrijk apart stil te staan bij lezen van het web en lezen in verband zoeken:
2. Praktijk - Doornemen van de Webcheck en de Zoekroutine
De Webcheck om de kwaliteit van bronnen te onderzoeken.
Bronnen analyseren, medialandschap verkennen - basiskennis van het web opdoen; welke soort bronnen/tools zijn er voor welk doel; welk soort informatie is het meest voorhanden; omgaan met Wikipedia; hoe onderzoek je wat er te verwachten is op het web met leerlingen?
Webcheck uitproberen in de klas aan de hand van oefenmateriaal;
Zoekroutine - om gericht informatie bovenaan in de zoekmachine te krijgen.
Tools leren kennen;
Verschillende soorten zoeken. Aansluiten bij verschillende zoekvragen;
Herformuleren en scannen als kern van gericht zoeken.
Lessen maken
Welk soort opdrachten zijn leerzaam om te geven? Wat wil je bereiken met werkstukken en spreekbeurten? Welke rol spelen bronnen, zoeken en onderzoek hierin? Wat wil jij dat leerlingen leren over het web?
Wijs de weg naar vertrouwde bronnen en bespreek het waarom daarvan.
Een ding is zeker: goed zoekonderwijs staat of valt met betrokkenheid van de leerling bij het onderwerp. Voorkennis, leesvaardigheid, motivatie. Zoekonderwijs betekent allereerst de weg wijzen naar vertrouwde bronnen en interne zoekhulpmiddelen bij bronnen leren gebruiken. Op andere momenten kunnen een aantal specialistische zoekvaardigheden aan de orde komen.
Praktijkervaringen: inbreng deelnemers;
Inleiding op de Webcheck voor leerlingen in de middenbouw PO;
Praktisch omgaan met individuele bronnen en hun aanbod:
Praten over online informatie is essentieel. En vraagt een aparte en veilige benadering.
Delen en bespreken eigen onderzoek;
Terugkerende gesprekken in de klas en met collega’s over online informatie;
Evalueren van aanpak, opdrachten en vervolgstappen;
Bespreken manier van doorgeven aan leerlingen/collega’s.
Vertrouwde bronnen op school. Werken aan een gezamenlijke lijst;
Overigens: het summatief toetsen van zoekvaardigheden is nauwelijks realistisch te noemen. Formatief toetsen, met inbegrip van peer-reviews zijn dat wel, mits je een juiste benadering weet te kiezen.
Te bespreken
1. INTERNETBASISKENNIS
Praktisch - dit moet iedereen weten? Zit dit al in jullie aanbod?
