Zoek je op internet naar informatie voor school? Dat kan best lastig zijn. Slim zoeken is dan handig. Een paar belangrijke tips die aan de orde komen zijn:
Begin bij vertrouwde bronnen. Dat zijn bijvoorbeeld Schooltv of Thuisarts.
Let goed op wie de informatie maakt. Bijna niemand doet het, maar het is belangrijk en je kan het leren! Bekijk de uitleg over het colofon en over-ons-pagina’s in deze Vimeo-video.
Zoek met 2-5 zoekwoorden. Je vindt nieuwe zoekwoorden tijdens het zoeken.
Leer te scannen. Klik niet te snel door: een goed resultaat kan op de vierde plek staan of nog verder. Ga eerst alleen ‘scannend’ lezen.
Maarten Sprenger werkt al zo’n vijftien jaar aan het vindbaar maken van goede online informatie voor kinderen. Hij schreef eerder twee boeken over Slim zoeken op internet. Die boeken zijn te vinden in de bibliotheek. Ook geeft hij workshops in het onderwijs en voor bibliotheken. Alles uit de boeken en informatie over de tips hierboven is te vinden op deze website.
Met de Webcheck leer je hoe de je de kwaliteit kunt beoordelen van bronnen die je als zoekresultaat ziet staan. Of van een bron die je tegenkomt of doorgestuurd krijgt. Is het een geschikte bron voor jouw doel?
Wat leer ik met de Webcheck?
De Webcheck gebruiken is ook ervaring opdoen met de kwaliteit van bronnen.
Je leert de verschillende informatieve doelen van bronnen kennen;
Je leert de bedoelingen van makers van bronnen kennen;
Je leert over webdesign en de toegankelijkheid van bronnen;
Je leert over datums en actualiteit;
Je leert over de bronnen van bronnen. Makkelijker gevraagd dan gevonden.
Bepaal met de Webcheck welke bronnen je wilt toevoegen aan je vertrouwde bronnenlijst.
Wat is de Zoekroutine?
De zoekroutine is een stappenplan om de beste zoekresultaten voor jouw doel bovenaan in de zoekmachine te krijgen. De ene keer zal dat makkelijker gaan dan de andere. Het hangt onder andere van je zoekbedoeling af en je eigen voorbereiding af.
Wat leer ik in de Zoekroutine?
Je leert hoe je aan de juiste zoekwoorden komt en hoe je zoekwoorden effectief inzet.
Je leert hoe zoekopdracht verbetert tijdens het zoeken
Je leert wat de scannen inhoudt, ofwel snel en vluchtig kijken naar zowel zoekresultaten als webpagina’s. Dit wordt ook wel strategisch lezen genoemd.
Je leert zorgvuldiger met je tijd om te gaan, onder andere door niet te snel te klikken of genoegen te nemen met het eerste het beste antwoord.
Je leert dat de Webcheck (zoeken naar makers en doel van een bron) een cruciaal onderdeel is van het zoekproces.
Wat is een routine?
Een routine is een vaardigheid die je na een trainingsperiode automatisch kunt uitvoeren. De routines in Slim Zoeken hebben een schema met werkstappen.
De manier van trainen moet je zelf opzetten, samen met anderen. Het is goed alle stappen van een routine regelmatig en op verschillende momenten toe te passen en in te oefenen.
Wanneer noem je een bron vertrouwd?
Vertrouwde bronnen zijn de voor jou bekende betrouwbare bronnen. Je weet dat ze betrouwbaar en bruikbaar zijn doordat je dat hebt onderzocht, liefst samen met anderen. Je hebt liefst ook uitgezocht of experts het met je eens zijn.
Je hebt vertrouwde bronnen ook al vaker met succes kunnen gebruiken. Als voorbeeld noemen we schooltv.nl en canonvannederland.nl Zie je een vertrouwde bron in een lijstje met zoekresultaten staan? Ga daar dan eerst heen.
Over tools en internet
Welke zoekmachine? Wat gebruiken jullie?
Voor dagelijks gebruik, bijvoorbeeld om links te openen en bekende dingen op te zoeken, gebruiken we het privacy-vriendelijke DuckDuckGo als zoekmachine, in browser Firefox. Zowel op mobiel, tablet als desktop.
Wij gebruiken Google vooral voor gericht informatief zoeken, zonder ingelogd te zijn.
Google was tot nu toe gewoon de beste zoekmachine, met Bing op de tweede plaats, mede door de kracht van geavanceerd zoeken. Daarom vermelden we Google nog in de meeste voorbeelden. Maar… Google is een beetje de weg kwijt wie ze het belangrijkste voor ze is. Zijn dat de adverteerders, de aanbieders (websites) of de ‘gebruikers’?
Google toont veel commercie en promotie. En erg veel verschillende hulpboxen, met veel te veel zogenaamde vragen met zogenaamd directe antwoorden (het zijn eigenlijk gewoon zoekresultaten in vraagvorm). Ook staan er zogenaamde samenvattingen als topresultaat; maar het zijn helemaal geen samenvattingen, het zijn gewoon citaten van een site.
Ook moet je erg veel doen om je privacy te beschermen in Google (en Bing). En al maakt het jou persoonlijk misschien niet direct uit dat de grote techbedrijven alles over jouw gedrag weten, het feit dat BigTech ons met z’n allen als kuddedieren kan manipuleren is zorgelijk en zelfs gevaarlijk. Bovendien is wat er verder nog met onze data gebeurd niet transparant.
Gelukkig worden er stappen gedaan om deze macht in te perken, zoals de rechtzaak van de Consumentenbond tegen Google.
Waarom Google in de voorbeelden? En DuckDuckGo dan?
Omdat…
Google het meest gebruikt is en omdat Bing tot nu toe niet echt anders werkte, maar het Google-design was gewoon beter.
Google de vorm van zoeken zoals we die gewend zijn met resultatenlijsten heeft bedacht.
Geavanceerd zoeken van Google echt goeie hulp geeft die je zelf kan sturen.
Er is veel aan het veranderen, vooral ook door AI in de zoekmachines.
Komen chatbots in de plaats van zoekmachines?
Nee. Een chatbot is iets heel anders dan een zoekmachine. Het is een taalmachine: een snelle en bijzondere woordvoorspeller. Hoe goed een chatbot ook bepaalde dingen kan zeggen of samenvatten, je zal altijd zelf moeten blijven controleren of het klopt. Bijvoorbeeld door goed te zoeken met een zoekmachine - dan kan je op zoek naar een betrouwbare bron. Beide zijn het assistenten die je zelf goed moet aansturen. Elk op hun eigen manier.
Bovendien zijn chatbots best brutaal: ze willen soms ook van alles van jou weten. Daar hoef je niet op in te gaan. Het is een bot, geen mens. Alles wat je tegen en chatbot zegt wordt ergens opgeslagen. En dat is wel weer hetzelfde als bij een zoekmachine. Alleen heb je daar meer keuze om je privacy te beschermen.
