Wat is de waarde van Wikipedia?
Wat is de kwaliteit van Wikipedia?
Wikipedia is een vrije encyclopedie op internet, gemaakt door allerlei mensen die veel van een onderwerp weten of zich ergens goed in verdiept hebben: de Wikipedianen.
Ja, Wikipedia is voldoende betrouwbaar
De meeste onderwerpen op Wikipedia worden door meerdere mensen gecontroleerd, en als ze het niet eens zijn met elkaar wordt er overlegd. * Lees de noot als kanttekening.
Wikipedia is openbaar en in principe kan iedereen iets wijzigen aan Wikipedia. Dat varieert van eigen artikelen plaatsen, een echte verbetering schrijven tot rare dingen toevoegen of alles wissen. Maar de Wikipedia-gemeenschap zorgt er samen met (ro)bots voor dat de inhoud in orde blijft. De Wikipedianen en bots krijgen bij elke verandering een seintje. Zij checken altijd of de verandering serieus was of niet, en ze herstellen een artikel als dat nodig is.
Het kan op Wikipedia wel gebeuren dat een artikel niet helemaal volledig is, dus dat er nog iets bij moet over een bepaald onderwerp. Een bepaalde schrijver heeft een nieuw boek geschreven en dat staat nog niet vermeld.
Helaas is er op Wikipedia geen afspraak over hoe makkelijk of moeilijk de teksten moeten zijn. Dus de ene Wikipedia-pagina leest vlot, en de andere is een muur van woorden. Voor de basisschool is een complete Wikipedia-pagina daardoor vaak geen bruikbare bron, ook al is de inleiding soms wat simpeler. Je moet ook vaak al veel weten om te kunnen begrijpen wat er staat. Wel is Wikipedia altijd geschikt voor het vinden van nieuwe woorden. Ga maar eens naar de pagina over het oerwoud en je ziet meteen soortgelijke woorden: oerbos, tropisch regenwoud, jungle, rimboe.
* Naast respect voor de opzet van Wikipedia is er ook kritiek mogelijk. En begrip.
Van discussie via een ‘edit-war’ naar balans
Er zijn op Wikipedia ook onderwerpen waarover grote maatschappelijke discussie bestaat. Onderwerpen waarover verschillende schrijvers een tegengesteld standpunt hebben. Dat kan gaan over de MH17 of over tv-programma’s en artiesten. En natuurlijk over onderwerpen waarin menselijkheid een rol speelt, maar waarbij het moeilijk is om neutraal te zijn. We noemen het lijden van de Palestijnen in Gaza, de behoefte van Joden aan een thuisland en het probleem van een tweestatenoplossing. En pagina’s rond de Nederlandse hedendaagse of historische bemoeienis in de wereld. Dat laatste komt in allerlei onderwerpen naar voren, zoals rond Zwarte Piet. Artikelen worden tijdelijk op slot gezet als schrijvers telkens elkaars verbeteringen aanpassen. Dat heet een ‘edit-war of bewerkingsoorlog.
Bekijk een Overleg-pagina en je krijgt wat inzicht in de geschiedenis van zo’n pagina.
‘Vecht’-pagina’s kunnen na verloop van langere tijd tot rust komen. Langdurige discussie en uiteindelijke overeenstemming over formuleringen kunnen zeker tot een stabiele versie leiden. Voorbeelden daarvan zijn de pagina’s over de val van Srebrenica (1995) en de daaropvolgende genocide, en het Engelse abortus-artikel (2004-2007). Deze laatste pagina heeft meermaals op slot gestaan en kan nu worden beschouwd als een evenwichtige weergave van medische, juridische, ethische en religieuze standpunten, ondersteund door bronnen.
Wikipedia doet zeker z’n best neutraal te zijn. Maar elk onderwerp kent mensen met een aparte individuele mening, ook Wikipedianen. De Wikipedia-gemeenschap zelf heeft trouwens ook een paar blinde vlekken. Verschillende onderwerpen (voetballers met 1 minuut speeltijd) krijgen makkelijker een eigen pagina dan een vrouwelijke schrijver of hoogleraar. Man-vrouw verhoudingen mogen meer in balans komen.
Informatie is ook nooit af. Bij elk onderwerp kunnen meer details worden onderzocht en getoond. Op elk detail kan weer commentaar worden gegeven. Bijvoorbeeld door een andere kijk op het onderwerp of door nieuwe feiten en bronnen.
Gebruik de Wikipedia-app
Laat je niet afleiden door Google, maar gebruik de Wikipedia-app op je telefoon. Dat is als basishandeling ook heel geschikt om je niet te laten afleiden door reclames en andere niet-relevante informatie.
Wikipedia is trouwens geen zoekmachine, het is een encyclopedie. Maar je kan er wel heel veel vinden. Uniek!
Wanneer ontstond … de fotografie? De elektrische fiets?
Voor veel weetjes zoals jaartallen, kan je dus prima op Wikipedia terecht. Wanneer was de Tweede Wereldoorlog? Of wanneer ontstond de fotografie? Dit zijn onderwerpen waarvoor je vaak zelfs als eerste een Wikipedia-resultaat krijgt in Google, net als bij zoekopdracht oerwoud.
Zoek op Wikipedia naar: fotografie. Wat is het eerste jaartal dat bij fotografie genoemd wordt? Was dat 1600, 1826 of 1950? Ook de geschiedenis van de elektrische fiets kun je beter opzoeken op Wikipedia dan bij een fietsenwinkel. Start de trapondersteuning in 1895 of 1985? Zo’n artikel geeft meteen een geweldig overzicht van alle onderdelen, de economie, techniek en regelgeving.
Let op: niet alle websites met wiki- ervoor zijn verbonden met Wikipedia of met de Wikimedia Foundation. Hetzelfde geldt voor sites die eindigen op -pedia. De Foundation (stichting) is wel maker van de software en van Wikipedia, maar zeker niet van alle wiki’s. Er zijn ook eindeloos veel klonen, vage of zelfs nare wiki’s. En er zijn gelukkig ook veel leuke en interessante wiki’s van anderen. Kijk maar eens bij Wouda’s wiki; zie ‘Verder leren’ onderaan de pagina.
De wiki’s van de Wikimedia Foundation
De volgende wiki’s worden allemaal gemaakt door de gemeenschap Wikimedia Foundation:
- Wikimedia Commons is de belangrijkste tak: “een verzameling van meer dan 85 miljoen vrij beschikbare mediabestanden waaraan iedereen kan bijdragen.” https://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page. Dit zijn Open Source afbeeldingen met verschillende gebruikers-licenties (zoals helemaal vrij, onder naamsvermelding of gelijk delen). Meer daarover op de andere link over de Creative Commons regelingen.
- Ook mooi is Wikispecies: https://species.wikimedia.org/wiki/Main_Page.
Doel: ‘And this is what Wikispecies should become: an open, extensive database for scientists and non-scientists to reflect the diversity of life on our planet Earth. Because life is public domain!’ - De software MediaWiki kan door iedereen gebruikt worden om een eigen wiki op te zetten. Zo bestaan er miljoenen wiki’s, die dus wel de software delen met elkaar, maar geen inhoud. Ook hebben ze verder niks met de Wikimedia Foundation of met Wikipedia te maken. Om een eigen wiki op te zetten moet je eerst zelf een wiki-database aanmaken.
Gebruik alleen de echte Wikipedia!
Er bestaan ook talloze kopieën (in het Engels: mirrors en forks) van Wikipedia. Zo’n kopie of kloon maken gebeurt eigenlijk met maar één doel: geld verdienen aan Wikipedia. Heel moeilijk is dat kopiëren niet en het is ook niet verboden; je hoeft alleen de bron te vermelden en te zeggen dat men jouw kopie ook weer mag kopiëren.
Maar let op! Vier redenen om geen Wikipedia-kopieën te gebruiken.
- Bij de kopieën is het heel onduidelijk hoe vaak ze ververst worden.
- Bij de kopieën is het heel onduidelijk of er niet iets is veranderd of weggelaten.
- Ze zeggen soms dat ze de vormgeving willen verbeteren, maar dat is supernep; het gaat om reclame en clickbait. Geld verdienen dus via advertentie-cookies
- Je herkent de mirrors en forks bijvoorbeeld aan toegevoegde reclames en de clickbait van sites zoals Outbrain, met uit z’n verband gerukte plaatjes en teksten.
Voorbeeld van een Wikipedia-kopie
De website wikiwand.com legt een ander uiterlijk over Wikipedia heen. Dat ziet er misschien iets moderner uit, maar qua privacy ga je er flink op achteruit. Wikipedia plaatst helemaal geen trackers en cookies, Wikiwand een heleboel. Wikiwand biedt je ook aan om een plugin te installeren. Niet doen.
Bovendien weet je bij zo’n kloon nooit of ze dingen veranderen en of de kopie wel regelmatig ververst wordt.
Hoe weet je of je op de echte Wikipedia zit?
Kijk altijd even of je het logo van Wikipedia ziet staan en of dit het webadres is https://nl.wikipedia.org/wiki/... Of voor het Engels https://en.wikipedia.org/wiki/.
Kijk ook naar de footer, onderaan de pagina’s. Daar zie je bij een kopie vaak iets als dit:
Tip! Gebruik Wikipedia om de juiste term in een andere taal te vinden
Wikipedia is ook heel geschikt om te helpen bij een vertaling. Niet voor zinnen, maar woorden en begrippen. Wanneer je de beste vertaling van een term in een andere taal wilt weten, zoek het woord dan op in de Nederlandse Wikipedia en schakel om naar de taal die je wilt. Of omgekeerd!
Check Drinkwater en klik op Engels/English in de linkerkolom.
Zo leer je dat er in het Engels twee begrippen zijn voor drinkwater:
Zelf bijdragen aan Wikipedia?
Heb je ergens veel verstand van, wil je iets aanvullen of wil je een detail veranderen dat niet klopt? Hoe meer mensen meeschrijven hoe beter.
Hier lees je hoe het in z’n werk gaat https://nl.wikipedia.org/wiki/Help:Tips_voor_het_schrijven_van_een_goed_artikel. Of lees het heldere boek van Lodewijk Gelauff: Schrijven voor Wikipedia.
DIT WEET JE NU
over Wikipedia
- Wikipedia is vaak een goede bron, maar moeilijk geschreven. Wikipedia kun je goed gebruiken om snel een paar feiten zoals jaartallen op te zoeken. Voor de start van een zoektocht, om je te oriënteren.
- Gebruik alleen de enige echte Wikipedia, te herkennen aan het logo met de puzzelstukjes.
- Ga rechtstreeks naar Wikipedia zonder te googelen. Installeer de app op je mobiel.
- Lang niet alle websites met wiki in de naam hebben te maken met Wikipedia, ook al zijn sommige wel met dezelfde wikimedia-software gemaakt.
- Gebruik Wikipedia om de juiste term in een andere taal te vinden via ‘taal wijzigen’.
