Kinderzoekmachines?
Best ingewikkeld
Veel mensen en bedrijven hebben ooit kinderzoekmachines opgezet, in verschillende landen en talen. Zelf zijn we er ook op verschillende manieren vijftien jaar intensief mee bezig geweest, maar het is een terrein vol valkuilen en obstakels. Een kinderzoekmachine maken is gewoon een van de moeilijkste dingen die er is. Want…
Het moet veilig zijn
Een kinderzoekmachine moet misschien wel in de eerste plaats veilig zijn. Alleen… wat moet je dan precies tegenhouden of filteren? Voor je het weet is ook alle goeie informatie over drugs-voorlichting, bloot, sex of gevoelens onbereikbaar. Filters blokkeren ook vaak de bruikbare kennis. En hoe je het ook aanpakt, eigenlijk zijn er altijd gebruikers boos over te veel of juist te weinig filteren.
Met liefst begrijpelijke informatie..
Een ander belangrijk maar lastig punt is het tonen van informatie waarbij ook rekening gehouden wordt met jouw voorkennis. Voor veel online informatie heb je basiskennis nodig die je juist op de basisschool nog aan het opbouwen bent. Zijn er dus wel genoeg serieuze sites voor kinderen om bij alle zoekopdrachten die je kan verzinnen een of meer resultaten te kunnen tonen? En voor welke leeftijden precies? Want ook in groep acht heb je al weer meer voorkennis dan in groep vijf, maar leeftijdsfilters inzetten voor elke groep apart is weer veel te precies.
Welke sites zijn betrouwbaar?
De grote vraag is ook welke sites (of delen daarvan) moet een kinderzoekmachine bezoeken en opnemen in zijn index. Lees Hoe werkt een zoekmachine? Dat uitzoeken is al gauw handwerk. Veel handwerk. Want sommige sites, zoals ziekenhuizen, of musea hebben een paar pagina’s voor kinderen, en de andere pagina’s zijn minder geschikt.
Bovendien is het ook nog eens ingewikkeld om de verschillen tussen de kinderinformatie, de lerareninformatie en de lespagina’s aan te geven. Want elke site gebruikt doet dat op zijn eigen manier, in zijn eigen vorm. In de praktijk valt dit nooit volledig te automatiseren. Je hebt een goede redactie nodig. Geen AI die dit allemaal voor je kan ontdekken, daarvoor zijn de verschillen tussen wat geschikt is en wat niet gewoon te onvoorspelbaar.
Onvoldoende resultaat
Het lijkt dus mooi, maar uiteindelijk laten kinderzoekmachines te weinig geschikte resultaten zien. Dat ligt dus niet aan de machine of aan de makers, dat ligt vooral aan het web. Ook al lijkt er best veel te bestaan, over jouw onderwerp is er dan weer net niks of te weinig. Over de Vikingen is er bijvoorbeeld Meester Henk van Psammos, maar wat betrouwbaarheid en leesbaarheid betreft houdt het daarmee wel op. Toch wil je eigenlijk nog wel vijf of meer andere serieuze bronnen vinden.
Eigenlijk bestaat er dus nergens een kinderzoekmachine die doet wat je ervan verwacht. Dit speelt niet alleen voor het Nederlands, zelfs voor een vele malen groter taalgebied als het Engels is dit een probleem. Het Amerikaanse Kidzsearch.com bijvoorbeeld is toch al gauw te moeilijk. De site is wel veilig en ze passen veel content met de hand aan, maar vaak mist net die informatie die jij zoekt. Veel andere plekken zijn trouwens geen zoekmachines, maar hebben veel eigen informatie met een zoekmachine. Dat geldt ook voor Wikipedia. Het is geen zoekmachine, maar heeft een zoekmachine.
Het beste advies voor goede kinderinformatie blijft wereldwijd: begin bij vertrouwde bronnen. Het Britse Bitesize is bijvoorbeeld een geweldige plek om te beginnen. Toch is ook dit geen zoekmachine, maar een uitgebreid en goed opgezet onderwijs- en informatieplatform voor kinderen en jongeren. Het lijkt op ons eigen Schooltv. Ze bestaan ook allebei al heel lang. En hebben hun eigen interne zoekmachines.
Wat dus soms een kinderzoekmachine wordt genoemd, zoals Jeugdbieb of Meester Sipke is eerder een soort startpagina. De links worden handmatig toegevoegd, en de inhoud van de pagina’s die gelinkt zijn wordt niet doorzocht, alleen de pagina-titels. Lastig is dat deze platforms ook linken naar onbetrouwbare kinderinformatie, zoals Wikikids of Spreekbeurten.info. Wikikids heeft een eigen zoekfunctie, maar is geen zoekmachine: je vindt alleen hun eigen pagina’s. Spreekbeurtensites zijn sowieso niet door deskundigen gemaakt en worden ook door niemand gecontroleerd of bijgehouden. Misschien leuk om op ideeën voor een onderwerp te komen, maar niet te gebruiken voor informatie. Ze staan bovendien vaak vol met reclame of ongewenste trackers.
Zoeken met chatbots?
Kunnen chatbots dat zoeken voor kinderen dan niet overnemen? En antwoord geven op elke vraag? Helaas is ook dat is een groot misverstand. Chatbots hebben geen informatie over wat kinderen wel en niet weten of snappen. Ze ‘praten’ bovendien al snel te lollig of kinderachtig, als nabootsing van wat men voor kinderen op het web heeft gezet. De inhoud kan wel aardig lijken, maar is meestal onvolledig of regelmatig gewoon fout.
Een schimmel is bijvoorbeeld geen klein plantje, zoals ChatGPT schreef. Een schimmel is een compleet andere levensvorm. Het is moeilijker om zulke fouten af te leren, dan om iets aan te leren. Maar het web zelf stikt al van dat soort fouten en chatbots hebben geen betrouwbaarheids-check. Het zijn taalmachines. Lees deze twee pagina’s: Chatbots en Een chatbot als bron?
👁🗨 Eigenlijk mag dit gewoon niet gebeuren als je op de basisschool zit. Dat je voor het eerst over een bepaald onderwerp leest, en dat de informatie niet klopt maar wel betrouwbaar overkomt.
Conclusie
Voor een veilige kinderzoekmachine met begrijpelijke en betrouwbare resultaten moet je eindeloos veel websites en soms pagina’s afzonderlijk bestuderen op kwaliteit. Dat is flink werk en uiteindelijk staat er op het web eigenlijk gewoon te weinig kwaliteitsinformatie voor kinderen. Wij zeggen dus: draai het liever om en begin rechtstreeks bij de echt vertrouwde kinderbronnen. Een informatief kinderboek uit de bibliotheek halen is ook nog steeds een goed idee, of ga naar Wikipedia voor een eerste indruk van een onderwerp. Laat die kinderzoekmachines maar even zitten.
DIT WEET JE NU
over kinderzoekmachines
- Echte goede kinderzoekmachines bestaan niet. Dat ligt vooral aan het gebrek aan voldoende betrouwbare kindvriendelijke informatie op het web.
- Er zijn in Nederland wel een paar veilige plekken die kinderzoekmachine genoemd worden. Maar het zijn meer linkmachines dan zoekmachines, met handmatig gekozen links. Bekijk ze hier: start.slimzoeken.nu/…kinderzoekmachines?
- Chatbots zijn geen zoekmachines. En al helemaal geen kinderzoekmachines.
- Waar ga je het beste heen voor kindvriendelijke informatie? Begin bij de eerste tien sites op start.slimzoeken.nu en gebruik de eigen zoekfunctie van die sites.
