Het nieuws, wat doe jij er mee?
Moet je het nieuws bijhouden of niet?
Van veel nieuwsberichten word je eigenlijk niet zoveel wijzer, je weet daarna alleen dat iets is gebeurd. Nieuws vertelt zelden over achtergronden of oorzaken, want die zijn doorgaans nog niet onderzocht.
In het nieuws is snelheid bovendien belangrijker dan of de feiten kloppen.
Nieuws heeft altijd haast: pakkende koppen, snelle teksten. Misschien is dit wel een belangrijke reden dat nepnieuws zich tussen het gewone nieuws kan mengen: tijdgebrek bij makers en lezers. Het leidt tot ongecontroleerde informatie (wilde speculaties en geruchten). Via de algoritmes van social media worden heftige meningen vaak versterkt.
De bijzondere nieuwsmix van het Jeugdjournaal
Gelukkig hebben we in Nederland een prima oplossing.
Het Jeugdjournaal
Nieuws met achtergronden - en met aandacht voor kinderen
Het NOS Jeugdjournaal doet veel meer dan het nieuws tonen. Het geeft context bij het nieuws, dat is het verband met andere dingen. Er is bovendien ook aandacht voor kinderen: in allerlei omstandigheden, zowel bijzondere als gewone.
Ook over de manier waarop heftige dingen worden gebracht is goed nagedacht. Het Jeugdjournaal combineert serieuze en luchtige dingen in elke uitzending. En in hun eigen app mag je zelf ook mee-denken, mee-stemmen en reageren. In een veilige omgeving met duidelijke huisregels.
Achtergrondinformatie
Er zijn ook speciale kranten, websites en platforms die juist achtergronden belichten. Het journalisten-platform De Correspondent bijvoorbeeld heeft succes met langere verhalen over zaken die er wel toe doen, maar die niet in het ‘normale’ nieuws komen. Meer en meer mensen zijn klaar met het volgen van ‘telkens hetzelfde net anders’.
En er zijn onderzoeksplatforms zoals Follow The Money en Investico die de onderste steen boven halen over ingewikkelde onderwerpen, zoals de vervuiling van onze bodem en het grondwater. Onderwerpen waarvan allerlei types denken dat ze ermee weg kunnen komen. Fraudeurs en bedriegers worden zo aan de kaak gesteld door onderzoeksjournalisten. Net als bedrijven die ingewikkelde trucs bedenken om regels te omzeilen. Ook op de overheid valt het een en ander aan te merken, met name als het om het openbaar maken van gegevens gaat.
Verschillende dagbladen werken ook met onderzoeksplatforms samen of doen zelf onderzoek. Soms leidt goed onderzoek tot voorpagina-nieuws (NRC, Trouw, het AD en de Volkskrant).
Nieuws in de klas
Alle kranten samen hebben ’Nieuws in de klas’ opgezet. In Nederland nieuwsindeklas.nl en in België nieuwsindeklas.be. Je kunt met jouw klas of school gratis twee weken kranten bezorgd krijgen, op papier of via internet. Vraag het aan je juf of meester. In de lessen die daarbij horen praat, schrijf en denk je over onderwerpen als persvrijheid en conflicten in de wereld. Of lees je het nieuws vanuit een verzonnen personage, met ‘andere’ ogen dus.
Op deze manier kan je ook goed met elkaar bespreken hoe je denkt over nieuws. Wat wil je zelf volgen? Waarvan wil je op de hoogte gesteld worden. Gevraagd of ongevraagd.
En misschien wel de belangrijkste les hier is: dit zijn journalistieke bronnen van een goed niveau. Je kan het meer of minder eens zijn met wat je leest, maar nepnieuws kom je hier niet vaak tegen. En mocht het voorkomen en ontrafelt worden, dan plaatsen deze bronnen zeker een bericht over hun fout.
Niet alleen het nieuws
Je zou Nieuws in de klas ook kunnen gebruiken om te kijken of kranten ook berichten publiceren die juist geen nieuws zijn. Berichten die op een andere manier minstens even belangrijk zijn; artikelen over hoe goed iets gaat, of hoe mensen samenwerken. Informatie die niet in een of twee regels weer te geven is. Dus niet de dingen die af en toe gebeuren…
Op zoek naar ‘Geen nieuws, goed nieuws’
Zoek op internet (of via Nieuws in de klas) naar twee berichten over dingen die géén nieuws zijn. Dus niet de heftige ongelukken, niet de BN’ers, celebrities of hotshots die iets belangrijks of doms doen. Niet de hoogste score maar dagelijkse dingen, zoals:
- De man en vrouw die elke dag klaar staan om taalles te geven aan mensen die niet of nauwelijks kunnen lezen.
- De krantenjongen die elke dag vroeg opstaat en kranten rondbrengt om daar zijn opleiding van te betalen. Hoe doet-ie dat, elke dag zin maken?
- De vrijwilliger in het Repaircafé, die knopjes repareert van kapotte spullen, zodat die spullen niet meteen weggegooid hoeven te worden; iemand die dat repareren ook aan jou kan leren.
Deze berichten geven informatie over waar het in een samenleving eigenlijk veel meer om draait: hoe zorgen we dat het met iedereen goed gaat.
Welke kop zou er volgens jou boven zulk nieuws mogen staan?
Hoe kies je wat je volgt?
Waar begint geïnformeerd zijn en waar houd het op? Nieuwskanalen moeten elke dag gevuld zijn, dat is hun verdienmodel. Maar jouw hoofd, moet dat ook elke dag volgepropt worden met nieuwsberichten?
Je mag het nieuws negeren. Laat gerust de laatste miskleun van een BN’er voor wat het is. Negeer ook de dagelijkse talkshows met heftige meningen van zo-maar-weer-iemand. Op de hoogte blijven van wat er toe doet kan ook anders.
Maak een eigen keuze. Gebruik daarvoor een vast moment of een vast kanaal. Kies een paar betrouwbare bronnen waar je af en toe zelf heen gaat, los van een algoritme. Zeker wanneer er iets heftigs aan de hand lijkt te zijn.
Zelf sturen of gestuurd worden, dat is juist ook hier de vraag.
Samen bespreken
Sowieso is het samen bespreken van nieuws heel belangrijk. Bespreek waar je achtergrond-informatie zou kunnen vinden. Of zoek naar onderwerpen die direct verband houden met een gebeurtenis. Mensen, plaatsen, instellingen en bedrijven. Wie wordt er allemaal genoemd en wat is hun rol?
Klik hier voor de tips rond Nepnieuws. En hey, die tips werken ook prima voor Nieuws…
DIT WEET JE NU
nieuws
- Veel nieuws geeft weinig echte informatie;
- Zoek bij nieuws naar achtergronden. Jeugdjournaal helpt je daarbij;
- Bespreek het nieuws niet via snelle meningen op social media, maar zoek samen de nuance op;
- Kies zelf wanneer en hoe je nieuws volgt, niet alleen wat een algoritme aanbiedt;
- De tips voor het herkennen van nepnieuws helpen ook bij gewoon nieuws: onderzoek je vooroordelen en laat je niet gek maken door spannende koppen.
